سلآموز بیاموز تا سالم باشی

جَرَب یا گال(Scabies)، یک بیماری پوستی مسری و بسیار خارش دار است. علت آن آلودگی به یک انگل از نوع مایت یا هیره به نام Sarcoptes scabiei است که روی پوست زندگی کرده و از آن تغذیه می کند و براحتی از طریق تماس نزدیک پوستی به دیگران منتقل می شود. مایت جانداری بسیار ریز بوده که هشت پا و طولی در حدود 1 میلی متر دارد و در زیر پوست حفرات و نقب یا سوراخ هائی را ایجاد کرده و در این حفرات تخم گذاری می کند و باعث خارش پوست می شود.

 اين بيماري انتشار جهاني دارد، به طوريکه سالانه بيش از ۳۰۰ ميليون نفر در دنيا به آن مبتلا مي شوند.  گال در تمام گروه هاي سنی ديده می شود و در هر دو جنس به طور مساوي بروز ميکند.  قبلا در مناطقي كه فقير بودند یا سطح بهداشتی آنها پایین بود و یا هنگام جنگ و زلزله، سيل و قحطي بروز می کرد، ولي به تازگي در بسياري از كشورهاي پيشرفته وجود دارد و در محيط هاي مراكز تجمعي مانند اردوگاه ها، خوابگاه ها، سربازخانه ها، زندان ها و .... به سرعت اپيدمي و همه گيري آن اتفاق می افتد. برخلاف انگل که به صورت انفرادی ایجاد آلودگی می کند، احتمال سرایت بیماری گال به دیگران زیاد است و موجب رعب، وحشت و اضطراب در افراد می گردد، لذا گزارش به موقع موارد آلودگی به مسئولین بهداشتی مهم و ضروری است. همچنین گال حداقل 2 تا 4 درصد مبتلایان به عفونت ایدز را مبتلا می کند.

علايم بیماری گال (جرب) چیست؟

نشانه اصلي بيماري گال، معمولا خارش شبانه و شدید است. این خارش هنگام خواب که بدن شخص گرم مي شود اتفاق مي افتد. نشانه ی دیگر، برجستگی های کوچک و نامنظم در سطح پوست است که ملتهب بوده و گاهی بعلت خارش زیاد زخم شده اند.

این ضایعات خصوصاً در محل چین های پوست بیشتر دیده می شوند. این مکانها شامل بین انگشتان دست، مچ دست، آرنج، زیر بغل، خط کمربند، نشیمنگاه، پا، کیسه بیضه ها (در مردان) و سینه (در زنان) می باشد. ضایعات در کودکان در کف دست و پا مشاهده می شوند و در شیرخواران و افراد مسن سر و گردن را ممکن است در گیر کند. البته به یاد داشته باشید که پوست هر قسمت بدن می تواند در این بیماری درگیر شود گرچه بروز در مکانهائی که در بالا ذکر شد شایعتر است.

 "قسمت هایی از بدن که احتمال ایجاد علائم بیماری گال بیشتر است"

توجه داشته باشید که در صورتی که شخص برای بار نخست به این بیماری مبتلا شده است، ممکن است از زمان ورود انگل به بدن تا شروع خارش چهار تا شش هفته طول بکشد. ولی اگر او قبلاً هم به بیماری گال مبتلا شده است، زمان واکنش وی بسیار کوتاه تر – فقط یک تا سه روز- خواهد شد.

 بیماری گال چطور تشخیص داده می شود؟

گال به صورت بالینی قابل تشخیص است یعنی تشخیص بر اساس علائم و ظاهر عمومی بثورات پوست انجام میشود و اغلب پزشکان می توانند یک یا چند تونل مایت را بر روی پوست برای تایید تشخیص شناسایی کنند. گاها تمایز قائل شدن بین بثورات حاصل از گال و برخی از دیگر بیماری های پوستی مشکل است. بنابراین اگر در مورد تشخیص شکی وجود داشته باشد، پزشک به آرامی خراشی بر روی پوست های خشک در منطقه آسیب دیده می دهد و سپس آن را زیر میکروسکوپ بررسی می کند و یا به آزمایشگاه فرستاده میشود تا وجود مایت بررسی شود. اگر خارش و بثورات در چند فرد در یک خانواده تقریبا همزمان ایجاد شود در این صورت احتمال گال زیاد است.

بیماری گال چگونه انتقال می یابد؟

انتقال معمولاً از راه تماس مستقیم پوست فرد بیمار با پوست فرد سالم و از طرق زیر اتفاق می افتد. 

1. خوابيدن در بستر فرد آلوده
2. دست دادن و در آغوش كشيدن فرد آلوده به گال
3. زندگي در محيط هاي اجتماعي شلوغ
4. انتقال از راه لباس به خصوص لباس زیر، لباس خواب، روتختی و روبالشت
5. استفاده از لوازم شخصي فرد آلوده مانند حوله و كیسه حمام، صابون حمام
6. بازي كودكان با یکديگر به خصوص در مهدكودک ها و وسايل اسباب بازي
7. پرستاری از اشخاص آلوده

 برای درمان بیماری گال چه باید کرد؟

برای درمان گال باید این مایت را از سطح پوست ریشه کن کرد و برای این کار چندین نوع کرم یا محلول در دسترس می باشد که با نسخه پزشک قابل تهیه است. معمولاً این داروها بر روی تمام بدن (از گردن به پائین خصوصاً کشاله ران، ناخن های انگشتان دست و پا و پشت گوش ها و همچنین برروی صورت) مالیده می شود ولی از ورود دارو به دهان یا چشم باید کاملاً اجتناب شود. این ترکیبات معمولاً 6 تا 8 ساعت روی بدن مانده و سپس شسته می شوند.

نکته: توجه داشته باشید که حتی پس از کشته شدن مایت ها توسط درمان مؤثر آن، خارش برای چند هفته می تواند ادامه یابد و این تداوم خارش نشانه شکست درمان نیست ولی به تدریج این خارش نیز قطع شده و علائم برطرف می شود.

به دلیل اینکه بیماری گال به راحتی منتشر می شود، معمولاً پزشکان تمام افراد خانواد اعم از علامت دار یا بی علامت را درمان می کنند، تا اگر فرد دیگری نیز دچار بیماری شده است ولی هنوز علائم را نشان نداده، درمان شود.

برای پیشگیری از بروز بیماری گال و خودمراقبتی اقدامات زیر را انجام دهید.

• اگر در مراکز تجمعی مانند خوابگاه های دانشجویی، سربازخانه ها، مدارس، مهدکودک ها، زندان ها، کمپ های نگهداری معتادین، مراکز نگه داری سالمندان و معلولین، زندگی می کنید و علامت بیماری گال را در برخی افراد مشاهده کردید، بلافاصله به مدیر یا مسئول مرکز اطلاع دهید.
• از خوابيدن در بستر فرد مبتلا به گال خودداری نمایید.
• از دست دادن و در آغوش کشیدن افراد مبتلا به گال خودداری کنید.
•  از پوشیدن لباس های افراد مبتلا به گال خودداری نمایید.
• از کیسه حمام، لیف، صابون، حوله و وسایل صورت تراشی افراد مبتلا به گال استفاده نکنید.
• اگر مربی یا مدیر مهدکودک هستید مراقب باشید که وسایل و اسباب بازی کودکان مرتباً تمیز شود.
• در صورتی که پرستاري از اشخاص مبتلا به گال را به عهده دارید، حتماً از دستکش، گان، کلاه استفاده نمایید و لوازم شخصی خود را مرتب تمیز نمایید.
• استحمام مرتب و منظم، شانه كردن موهاي سر در روز به دفعات مختلف، تمیز کردن و شستشوی منظم برس و شانه و لباس ها، روسری و کلاه و دیگر وسایل شخصی برای پیشگیری از بیماری گال ضروری است.
• جارو و تمیز کردن مرتب و کامل اتاق ها، زیر و روی فرش ها، گوشه و کنار و زیر تخت خواب، آشپزخانه و راه پله، راه روها و حیات نیز برای پیشگیری از بروز این بیماری لازم است.