روی یا زینک یکی از عناصر مهمی است که در بدن انسان وظایف خطیری را بر عهده دارد. در واقع برای این که بدن ما یک سیستم دفاعی مناسب داشته باشد بایستی به میزان کافی روی دریافت کند. از سوی دیگر کمبود روی هم می تواند هر فردی را مستعد ابتلا به انواع بیماری ها نماید. البته مسئولیت زینک در بدن ما به همین جا ختم نمی شود. این عنصر در واقع کارکردهای مهم دیگری هم دارد تا جایی که در نتیجه مطالعات انجام شده بر روی بدن انسان، عنصر زینک به تحریک فعالیت حداقل 100 آنزیم مختلف کمک می کند.

اما نکته جالب توجهی که بایستی در این جا به آن اشاره کنیم این است که برای به دست آوردن همه این فواید، فقط مصرف مقدار کمی از روی لازم است. در حال حاضر، مصرف روزانه‌ توصیه شده این عنصر (RDA) در ایالات متحده آمریکا برای خانم ها 8 میلی گرم و برای آقایان 11 میلی گرم، می باشد.

زینک به طور طبیعی در بسیاری از غذاها، نظیر گوشت گاو، گوشت بره، گوشت مرغ، نخود سبز، تخم کدو، پودر کاکائو، ماست، بادام زمینی، اسفناج، قارچ و... وجود دارد. اما در صورت تمایل می توانید از قرص های مکمل آن نیز استفاده کنید. در ادامه کمی بیشتر در مورد خواص زینک صحبت خواهیم کرد.

زینک یا روی چه فوایدی برای بدن انسان دارد؟

به طور کلی بایستی بگوییم که وجود روی برای یک سیستم ایمنی سالم، ترکیب صحیح DNA، تقویت فرآیند رشد سالم در دوران کودکی و همچنین برای بهبود زخمها بسیار حیاتی است.

در ادامه به برخی از فواید روی برای سلامتی انسان خواهیم پرداخت:

 1- روی و تنظیم عملکرد سیستم ایمنی

 براساس پژوهش های انجام شده توسط ژورنال اروپایی ایمونولوژی، بدن انسان برای فعال کردن لنفوسیت های T به روی نیاز دارد. سلول های T از دو طریق به بدن انسان کمک می کنند:

•  کنترل و تنظیم پاسخ های ایمنی
• حمله به سلولهای آلوده یا سرطانی

کمبود روی می تواند به شدت عملکرد سیستم ایمنی بدن را مختل نماید. طبق مطالعه منتشر شده توسط نشریه آمریکایی تغذیه بالینی، افراد مبتلا به کمبود روی دچار افزایش حساسیت به انواع عوامل بیماری زا شده و در نتیجه مستعد ابتلا به طیف وسیعی از بیماری ها هستند.

2- روی و درمان اسهال

طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت ، اسهال هر ساله 1.6 میلیون کودک زیر 5 سال را به طرز حیرت انگیزی به کام مرگ می کشد. یکی از خواص مصرف قرص های روی، کمک به کاهش اسهال است. به اذعان نشریه پزشکی Ploc، نتایج حاصله از یک کمپین بهداشت عمومی در کشور بنگلادش برای افزایش مصرف روی جهت درمان اسهال در کودکان، تأیید کرد که یک دوره 10 روزه مصرف قرص روی در معالجه اسهال مؤثر است و همچنین به جلوگیری از وقوع این بیماری در آینده نیز کمک می کند.

3- اثرات روی بر یادگیری و حافظه

تحقیقات انجام شده در دانشگاه تورنتو که در مجله Neuron منتشر شده است، نشان می دهد که روی نقش مهمی در تنظیم نحوه برقراری ارتباط نورون ها با یکدیگر داشته و بر چگونگی شکل گیری خاطرات و نحوه یادگیری ما تأثیر بسزایی دارد.

4- روی برای درمان سرماخوردگی

 حتما شما هم در مورد تاثیر ویتامین C بر کاهش احتمال ابتلا به سرماخوردگی و همچنین درمان آن، مطالب زیادی را خوانده و یا شنیده اید. اما شاید برایتان جالب باشد اگر بگوییم تاثیر ویتامین C برای جلوگیری از سرما خوردگی 8 درصد بوده و این در حالی است که بر اساس مطالعات انجام گرفته توسط  نشریه پزشکی Open Respiratory، تاثیر قرص های زینک در این مورد بالغ بر 40 درصد است. بر اساس این مطالعات اثبات شده است که اگر افراد در فاصله 24 ساعت ابتدایی ابتلا به سرما خوردگی، از قرص یا شربت زینک استفاده کنند، مدت زمان و شدت سرماخوردگی کمتری را تجربه خواهند کرد.

5- نقش روی در بهبود زخم ها

 روی در حفظ یکپارچگی ساختار پوست نقش بسزایی دارد. بیمارانی که زخم های طولانی مدت و یا زخم های مزمن را تجربه می کنند، اغلب دچار اختلالات متابولیکی مربوط به روی و سطح پایین سرم روی هستند. روی اغلب در کرم های پوستی برای درمان بثورات ناشی از انواع پوشک ها و همچنین سایر تحریکات پوستی استفاده می شود. یک مطالعه سوئدی که تاثیر زینک را در فرآیند بهبود زخم بررسی کرده است، تایید کرده است که استفاد موضعی از روی برای ترمیم زخم ها، می تواند با تقویت اپی تلیالیزاسیون (ترمیم زخم در اثر رشد اپی تلیوم بر روی سطح برهنه)، کاهش التهاب و رشد باکتری ها بهبود زخم را تحریک کند. هنگامی که از زینک روی زخم ها استفاده می شود، نه تنها کمبود زینک در آن ناحیه را اصلاح می کند بلکه از نظر دارویی نیز به کاهش التهاب و ترمیم زخم کمک می کند. با همه این توصیفات بایستی توجه داشته باشید که تحقیقات هنوز به صورت قطعی ثابت نکرده است که استفاده از سولفات روی به تنهایی برای درمان زخم های مزمن و یا افزایش سرعت بهبود زخم ها، موثر است.

6- روی و کاهش خطر ابتلا به بیماری های مزمن وابسته به سن

 مطالعه محققان دانشگاه ایالتی اورگان نشان داده است که ارتقاء سطح زینک در بدن از طریق مواد غذایی و یا مکمل های زینک، ممکن است خطر ابتلا به بیماری های التهابی وابسته به سن را کاهش دهد. ده ها سال است که نقش مهم روی در ارتقاء عملکرد سیستم ایمنی بدن انسان به اثبات رسیده است. از سوی دیگر کمبود روی در بدن با افزایش التهاب ناشی از بیماری های مزمن و همچنین تحریک فرآیندهای التهابی جدید در ارتباط است.

7- روی و کاهش مشکلات بینایی ناشی از سن

 استفاده مناسب از مواد غذایی حاوی روی و یا مکمل های آن، از وارد آمدن آسیب سلولی  به شبکیه چشم جلوگیری کرده ، که این امر به تأخیر در افت بینایی ناشی از کهولت سن کمک می نماید.

8- روی و باروری

 مطالعات و آزمایش های متعددی وجود دارد که اثبات می کند فقر و یا کمبود روی در بدن با کیفیت پایین اسپرم در ارتباط مستقیم است. به عنوان مثال، نتایج یک مطالعه در هلند نشان داده است که تعداد اسپرم در آقایان پس از مصرف مکمل روی و اسید فولیک، بالاتر می رود. در یک مطالعه دیگر، محققان به این نتیجه رسیده اند که مصرف کم روی ممکن است یک عامل خطرناک برای کیفیت پایین اسپرم، و ناباروری مردان باشد.( در ادامه مطلب به این موضوع بیشتر خواهیم پرداخت.)

9- سایر مزایای روی

 روی همچنین می تواند در موارد زیر هم موثر باشد:

•  یک مطالعه، منتشر شده در نشریه آمریکایی JAMA ، نتایج امیدوار کننده ای را از تاثیر سولفات روی برای درمان آکنه ی پوستی، نشان داده است.
• کاهش بیش فعالی و اختلال کمبود توجه
• افزایش تراکم و جلوگیری از پوکی استخوان (در نتیجه ی مصرف زینک به همراه کلسیم)
• پیشگیری و درمان ذات الریه

تاثیر روی بر باروری مردان

 وجود میزان کافی از روی در بدن مردان علاوه بر این که باعث رشد و فعالیت صحیح اندام های تولید مثل می شود، برای سلامت غده پروستات و همچنین کیفیت اسپرم ها نیز ضروری است. در واقع وجود میزان کافی روی در بدن مردان، تا حد زیادی بر هورمون های جنسی آن ها موثر بوده و قدرت باروری آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد. حتی می توانیم بگوییم که روی مهم ترین ماده معدنی در فرآیند جنسی مردان به شمار می آید. امروزه با روشن شدن تاثیر روی بر قدرت باروری آقایان، برای زوجینی که قصد فرزند آوری دارند استفاده از مکمل زینک تجویز می شود تا شاهد اختلالات کمتری در فرآیند باروری زوجین باشیم.

علایمی که نشان می دهد شما احتمالا کمبود روی دارید:

 1- کاهش احساس بویایی و چشایی

2- بی اشتهایی (کمبود یا از دست دادن اشتها)

3- بی حسی و بی تفاوتی

4- بر هم خوردن تعادل هنگام راه رفتن

5- کاهش مقاومت بدن در برابر بیماری ها

6- افسردگی

7- اسهال

8- ریزش بیش از حد مو

9- لرزش غیر ارادی عضلات بدن

10- اختلال در عملکرد سیستم شناختی

11- ضعیف شدن حافظه

12- ضعیف شدن دید در شب

13- تاخیر در بهبود زخم ها

14- بیماری پروستات

15- لکنت زبان

16- مشکلات پوستی

17- لکه های سفید روی ناخن ها

منابع غذایی سرشار از روی کدام ها هستند؟

 در این مورد، پروتئین های حیوانی نظیر ماهی و غذاهای دریایی، گوشت گاو، گوشت بره، گوشت مرغ، تخم مرغ و محصولات لبنی در ردیف اول قرار دارند. اما برای کسانی که از رژیم غذایی گیاهخواری پیروی می کنند هم منابع گیاهی نظیر بادام، بادام زمینی، گردو، گندم‌، زنجبیل، نخود سبز، لوبیا سبز، فندق، تخمه کدو، تخمه آفتابگردان، جو دو سر، شلغم و... موجود هستند که هریک حاوی مقادیر قابل توجهی از روی هستند. مکمل زینک هم به صورت قرص و یا شربت در داروخانه ها برای مصرف بزرگسالان و یا کودکان موجود است.

توصیه های لازم برای مصرف:

مصرف میزان کافی روی به ویژه برای کودکان بسیار مهم است زیرا حتی کمبود ملایم روی هم می تواند مانع از رشد صحیح آنها شود. کمبود روی در کودکان همچنین خطر ابتلا به عفونت، اسهال و بیماری های تنفسی را افزایش می دهد.

• میزان توصیه شده برای كودكان 1-8 ساله بین 3-5 میلی گرم است که با بزرگتر شدن كودك افزایش می یابد. پسران 9 تا 13 ساله روزانه به 8 میلی گرم روی نیاز دارند. بعد از سن 14 سالگی، این میزان به 11 میلی گرم در روز افزایش می یابد که برای همه مردان بالغ همین اندازه توصیه می شود.
•  در مورد دختران از سن 8 سالگی تا بزرگسالی، روزانه 8 میلی گرم روی مورد نیاز است، به جز سن 14 تا 18 سالگی. توصیه می شود در این سال ها مصرف روزانه زینک در دختران به 9 میلی گرم افزایش یابد.
•  زنان باردار و شیرده نیز بسته به سن خود، نیاز به افزایش استفاده از روی به میزان 11 تا 13 میلی گرم در روز دارند.

 فراموش نکنید که زیاده روی در مصرف زینک باعث ایجاد اختلال در سیستم دفاعی بدن، خواب آلودگی، گیج شدن، توهم، تعریق زیاد و همچنین بالارفتن ضربان قلب می شود. بنابراین توصیه می شود تنها بر اساس استانداردهای ذکر شده و با نظر پزشک خود، اقدام به مصرف این مکمل نمایید.